Een voornaamwoord (ook wel pronomen, pronomina, red.) is in het algemeen een woord dat naar iets of iemand verwijst. Woorden zoals ‘hij’ en ‘zij’ of ‘hem’ en ‘haar’ ken je vast wel. Maar wat nou als je je niet met deze woorden kan identificeren? Gelukkig is vijf jaar geleden het genderneutrale woord ‘hen’ als voornaamwoord in de Nederlandse taal opgenomen. Wij leggen je graag uit hoe en wanneer je genderneutrale ofwel non-binaire pronomina moet gebruiken.
Non-binaire voornaamwoorden, wat houdt dat in?
Een voornaamwoord is dus een aanspreekvorm. Deze aanspreekvorm is in de meeste gevallen verbonden aan iemands genderidentiteit; de beleving van jezelf, hoe je jezelf voelt en hoe je jezelf beschrijft. Let op! Het lichaam waar je in zit bepaalt niet je genderidentiteit! De uiterlijke kenmerken van je lichaam vallen onder sekse. Genderneutrale- of non-binaire voornaamwoorden kunnen een ware bevrijding zijn voor non-binaire personen en comfortabel voelen voor hen om meerdere persoonlijke redenen.
“Genderneutrale- of non-binaire voornaamwoorden kunnen een ware bevrijding zijn voor non-binaire personen.”
Je kan best vragen waarom iemand graag zo aangesproken wil worden en en of je het op de juiste manier doet. Onthoud wel dat je nooit iemands voorkeur in twijfel moet trekken. Iemand is jou nooit een verklaring verschuldigd. Benieuwd naar de redenen waarom iemand aangesproken wil worden met een non-binair voornaamwoord? Wij geven je er een paar als voorbeeld.
#1 Gender en sekse matchen niet
Sommige mensen ervaren hun genderidentiteit als iets anders dan, buiten of tussen man en vrouw in. Deze personen noemen zichzelf vaak trans, non-binair of genderqueer.
#2 Niet eens met bepaalde opvattingen
Ook zijn er personen die zich niet thuis voelen in de opvattingen over man of vrouw zijn en gebruiken daarom liever genderneutrale pronomina.
#3 Intersekse
1 op de 200 mensen is geboren met zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtskenmerken. De maatschappij heeft ervoor gezegd dat deze personen vaak onwillig in één van de twee man of vrouw hokjes worden geplaatst, terwijl gender en sekse nogal uiteen kan lopen bij intersekse personen.
Gender in taal
Zoals Paulien Cornelisse al gedeeltelijk heeft gezegd: Taal is zeg maar echt een ding. De ontwikkeling van taal gaf mensen de middelen om alles wat we zien, voelen en meemaken te categoriseren. Je kan met een ander persoon communiceren over je gevoelens, vragen en gedachten. Je kan iemand iets vertellen over jouw identiteit, maar we proberen ook in taal uit te drukken wat de identiteit van een ander persoon is. Als je over iemand zegt: “Dat is een vrouw”, zeg je dus eigenlijk dat diegene géén man is.
“Als er mensen zijn die zich niet identificeren als man of vrouw, is het dan niet logisch dat er ook plek is in taal om daar expressie aan te geven?”
Man en vrouw zijn door taal van elkaar gescheiden en tegenover elkaar gezet. Inmiddels heeft de tijd ons geleerd dat die tegenpolen in werkelijkheid veel minder vast staan. Als er mensen zijn die zich niet identificeren als man of vrouw, is het dan niet logisch dat er ook plek is in taal om daar expressie aan te geven?
Gender neutrale voornaamwoorden en hoe je ze gebruikt
1 – Hen/Hun
Hen is het aanwijzend voornaamwoord.
Voorbeeld 1: Hen gaat morgen op vakantie.
Hun is het bezittelijk voornaamwoord.
Voorbeeld 2: Alex neemt hun koffer mee.
Veel mensen vinden het verwarrend dat hen/hun naar meederdere mensen verwijst. Maar de werkwoordsvorm die je gebruikt is in principe wel enkelvoud. Als je toch duidelijk wilt maken dat het om één persoon gaat, kan je iemands naam noemen.
Voorbeeld 3: Ik ben met Femke naar hun oma geweest. Hen heeft een cadeau meegebracht.
2 – Die/diens
Die en diens heb je vast wel eens perongelijk gebruikt. Dat maakt het ook meteen makkelijker om te gebruiken. Die is het aanwijzend voornaamwoord en diens is het bezittelijk voornaamwoord. Die of diens maakt ook meteen duidelijk dat het om een individu gaat.
Voorbeeld 4: Die stuurde mij een liefdesbrief. Ik vond diens woorden zo mooi, meteen schreef ik een brief terug.
Voorbeeld 5: Gisteren hebben Anne en ik een pubquiz gedaan. Die is echt slim! Ik heb zoveel geleerd van diens antwoorden!
Andere situaties…
Soms wil je iets over iemand zeggen die je net hebt ontmoet of niet persoonlijk kent. Van diegene weet je misschien nog niet het gewenste voornaamwoord. Opties zijn dan:
3 – Iemands naam gebruiken
Sommige zinnen zijn lastig opgebouwd of het lukt je simpelweg gewoon even niet om het juiste voornaamwoord te bedenken. Gebruik dan de naam van de persoon, dat maakt het een stuk makkelijker!
Voorbeeld 6: Gisteren was Noah’s eerste werkdag. Noah gaf mij een goede eerste indruk.
4 – Genderneutrale woorden gebruiken
Je hoort behoorlijk vaak zinnen zoals: “Geachte dames en heren.”, “Hey meiden!” of “Ik ga met de mannen een weekend weg.” Niet per se een heel inclusieve manier van aanspreken. Genderneutrale aanduidingen die je in plaats daarvan kan gebruiken zijn:
- Kameraden, vrienden, maat;
- genodigden, aanwezigen, gasten;
- iedereen, mensen, lieverds;
- partner, geliefde, wederhelft,
- collega’s… etc.
Nog niet overtuigd?
Het is belangrijk om je te bedenken dat je niet aan iemand kan zien welk voornaamwoord die gebruikt. We moeten iedereen respecteren, ook de vorm waarmee iemand aangesproken wil worden. Maar als je nog niet bent overtuigd van het nut, geven we je graag even iets om over na te denken:
Stel dat iemand jou de hele dag flapdrol noemt. Zou je dat leuk vinden? Tenzij flapdrol jouw naam is, vermoed ik dat er na een paar keer wel een beetje klaar mee bent en dit echt niet leuk vindt. Als jij er vervolgens iets van zegt en daarna noemt diegene jou nog steeds flapdrol, ben je er waarschijnlijk helemaal klaar mee. Misschien durf je zelfs niet eens meer te vragen om het niet meer te zeggen, ondanks dat jij je er een gevoel van ongemak of verdriet van krijgt.
Tip! Als je het allemaal even niet meer weet, vraag dan het volgende: “Welke aanspreekvorm wil je dat ik voor je gebruik?” Super makkelijk.
Heb jij wel eens gebruik gemaakt van non binaire voornaamwoorden? Of heb jij nog aanvullingen op dit artikel? Laat het ons weten in de comments!
2 Responses
De meetste andere sextoy shops hebben geen inlichtingen over LHBT+ en houden geen/weinig rekening met mensen in die groep (vooral niet met transgender personen). Jullie doen dit wel en dat vind ik echt geweldig! <3
Bedankt, Eli! 😊 – Suzanne