Beste Talitha, sinds kort heb ik een nieuwe vriend en we zitten nog in de prille, spannende fase van onze relatie. Ik vind het heel fijn om samen te zijn met hem, maar elke keer als we bij elkaar zijn merk ik dat ik het moeilijk vind om naar de wc te gaan. De grote boodschap vermijd ik sowieso, maar ook het plassen vind ik eng om te doen in zijn ‘bijzijn’. Waar komt mijn plasangst toch vandaan en wat kan ik eraan doen?
– Sofia, 21 jaar
Beste Sofia,
Plasangst is iets wat best veel mensen herkennen: ze vinden het eng of spannend om in het openbaar of in gezelschap naar het toilet te gaan, uit angst dat het toiletteren wordt gehoord. De schaamte die daarbij ontstaat kan voor sommigen behoorlijk in de weg zitten, waardoor mensen zelfs moeite kunnen krijgen om überhaupt hun behoefte te kunnen doen, ook al voelen ze de drang wel. Ik zal je uitleggen wat plasangst precies inhoudt, hoe zoiets ontstaat en wat je eraan kan doen om voortaan zorgeloos naar het toilet te kunnen.
Wist je dat… plasangst bij ongeveer 15% van de mannen en bij één op de tien vrouwen voorkomt?
Wat is plasangst?
Officieel wordt plasangst (ook wel paruresis genoemd) gezien als een sociale fobie of angststoornis. Hierbij is dus sprake van angst om in bepaalde (sociale) situaties te gaan plassen. Het wordt ook wel het ‘shy bladder syndroom’ genoemd: je geneert je om je blaas te ledigen zodra je weet dat iemand in de buurt is. Naar het toilet gaan blijft voor veel mensen iets intiems waar een bepaalde schaamte aan kleeft, helemaal wanneer dit in het bijzijn van anderen is. In het begin van je relatie is alles nog spannend en nieuw. Je bent vaak bezig met het laten zien van je beste zelf en je kwetsbaar opstellen voelt dan eng. Sommigen zijn hier heel erg mee bezig, onder andere wanneer het aankomt op naar het toilet gaan. Bij sommige mensen met plasangst neemt de fobie serieuze vormen aan. Ze vermijden sociaal contact of gaan bewust niet naar openbare plekken.
Waar komt het vandaan?
Net zoals veel andere (sociale) angsten, ontstaat plasangst zeer vermoedelijk na het optreden van een (toevallige) blootstelling aan een nare ervaring. Omdat je als je alleen bent wel kan plassen, dus fysiek in staat bent te kunnen plassen, is de reden van jouw plasangst psychologisch van aard. Zoals gezegd spelen schaamte, kwetsbaarheid en onzekerheid hier een belangrijke rol bij. Zeker wanneer in het verleden een vervelende gebeurtenis op dit vlak heeft plaatsgevonden. Je brein registreert zo’n ervaring dan, inclusief de emotionele lading die daarbij hoorde. Zo kan al snel een associatie ontstaan tussen het openbaar plassen en de negatieve gevoelens. Omdat we die nare gevoelens het liefst niet willen voelen, schieten we vaak in de vermijding. Enge situaties gaan we uit de weg en in ons hoofd blijven we het zien als iets dat eng, gevaarlijk of onveilig is.
Fun fact! Plasangst bij mannen kan iets evolutionair zijn. Mannetjesdieren bakenen hun territorium namelijk af met hun urine. Plassen kan betekenen dat je in het territorium van een ander mannetje komt, wat kan leiden tot een gevecht en dát wordt gezien als gevaarlijk.
Vaak speelt faalangst ook een rol bij het ontstaan en in stand houden van de angst. Wanneer je plasangst ervaart en daardoor het plassen uit de weg gaat of het lukt niet, ben je sneller geneigd om in een volgende situatie te denken: “Wat als het dan wéér niet lukt?” Hierdoor ontstaat een druk op het plassen, waardoor het juist moeilijker wordt. Zo kom je al gauw in een vicieuze cirkel terecht, waarbij je tevens vermijdt te gaan drinken, om zo het ‘moeten plassen’ te voorkomen.
Zo kom jij van jouw plasangst af
Veel angsten kunnen het beste aangepakt worden met exposure, oftewel blootstelling. Ook het bewust worden van jouw angstgedachten speelt een belangrijke rol. Waarom is plassen in het bijzijn van de ander zo eng? Wat kan in het ergste geval gebeuren? Het vermijden van drinken en/of naar het toilet gaan voelt in eerste instantie veilig om te doen, maar juist die vermijding houdt jouw plasangst in stand. Door jezelf bloot te stellen aan datgene wat jij zo eng vindt, doe je nieuwe ervaringen op. Je leert dat plassen tijdens het samenzijn met jouw vriend helemaal niet eng, gênant of kwetsbaar hoeft te zijn. Vind je die blootstelling te spannend? Overweeg dan om het bespreekbaar te maken met jouw vriend. Geef aan wat je eng vindt, mogelijk vinden jullie samen een manier om over die angst heen te stappen. Bij aanhoudende plasangst kan je ook altijd een psycholoog raadplegen.
Heb jij ook een vraag over seksualiteit? Vul dan mijn contactformulier in of laat hieronder een reactie achter. Ik beantwoord hem dan zo spoedig mogelijk.
