Beste Talitha, mijn vrouw en ik hebben een groeiende kinderwens en zijn sinds kort actief bezig met het verwezenlijken ervan. Tot dusver zonder succes, maar we blijven proberen. Wel staan we open om onze vruchtbaarheid zoveel mogelijk te verbeteren. Als man ben ik daarom erg bezig met het bevorderen van mijn spermakwaliteit. Waar dien ik rekening mee te houden en hoe zorg ik ervoor dat de kwaliteit van mijn zaad zo hoog mogelijk is?
– Milan, 35 jaar
Beste Milan,
In de basis klinkt het heel simpel: zonder een zaad- en eicel is er geen nieuw leven. Toch is een bevruchting bij lange na niet vanzelfsprekend. Veel koppels kampen met (onverklaarbare) vruchtbaarheidsproblemen. Daarbij lijkt een verminderde vruchtbaarheid bij zowel vrouwen als mannen steeds meer toe te nemen in onze westerse maatschappij. In gevallen van subfertiliteit lijkt het deels te liggen aan een verminderde vruchtbaarheid bij de vrouw, deels te wijten aan een verminderde spermakwaliteit bij de man, maar vaak ontstaat het door een samenloop van verschillende factoren.
“De laatste decennia is de spermakwaliteit gemiddeld afgenomen, onder andere door blootstelling aan schadelijke stoffen, vrije radicalen en ongezonde leefgewoonten.”
De spermakwaliteit bij de man
Recente studies wijzen uit dat de kwaliteit van het zaad de laatste decennia is verminderd. De verwachting is dat deze ’trend’ de komende jaren door gaat zetten. Waarom dit zo is, heeft met verschillende factoren te maken. De voornaamste oorzaken zijn oxidatieve schade, een te laag testosterongehalte, toenemende leeftijd en het nuttigen van bewerkt (fast)voedsel dat arm is aan de juiste voedingsstoffen.
Oxidatieve schade
Naar schatting is bij ongeveer de helft van de mannen met vruchtbaarheidsproblemen sprake van oxidatieve schade aan de spermacellen. Oxidatieve schade aan het lichaam ontstaat wanneer er een disbalans is tussen de productie van vrije radicalen en het vermogen van het lichaam om deze schadelijke stoffen te neutraliseren. Vrije radicalen zijn een natuurlijk bijproduct van normale stofwisselingsprocessen in ons lichaam, maar ze worden ook gevormd als reactie op externe factoren zoals blootstelling aan vervuiling, roken, alcohol, stress en straling. Zodra vrije radicalen worden geproduceerd, kunnen ze zich binden aan andere moleculen in het lichaam, zoals eiwitten, lipiden of DNA. Hierdoor raken de aangetaste moleculen beschadigd en kunnen ze hun normale functies niet meer correct uitvoeren. Vrije radicalen kunnen daardoor ook effect hebben op spermacellen en dus schade aanrichten aan het zaad. Zo kan het leiden tot een verminderde beweeglijkheid van de zaadcellen, verminderde levensvatbaarheid en lagere concentraties van gezonde zaadcellen.
Oorzaken van oxidatieve stress
- Straling, bijvoorbeeld bij het dragen van je telefoon in je broekzak of je laptop op schoot hebben;
- Fastfood; geraffineerde suikers, transvetten en (zeer) bewerkt voedsel;
- Roken, alcohol en andere verdovende middelen;
- Overgewicht en onjuiste lichamelijke beweging (te weinig of juist te veel);
- Vitaminen- en mineralentekort;
- Psychische stress;
- (Auto)immuunziekten, infecties of ontstekingen (van de testes);
- Afwijkingen in de testikels;
- Te weinig zuurstof naar de geslachtsdelen, oftewel het dragen van te strakke (synthetische) broeken;
- Blootstelling aan schadelijke stoffen zoals pesticiden, chemicaliën, uitstootgassen, ftalaten, luchtverontreiniging, cosmetica etc.
Tips om jouw spermakwaliteit te verbeteren
Er zijn veel dingen die je zelf al kan ondernemen om ervoor te zorgen dat de kwaliteit van jouw zaad zo hoog mogelijk is. Het hanteren van een gezonde leefstijl is hierbij van essentieel belang. Voed je lichaam met onbewerkt, ‘clean’, voedsel en vermijd geraffineerde suikers, snelle koolhydraten, transvetten en (over)bewerkt voedsel. Door je lichaam juist te voeden krijg je ook de goede vitaminen en mineralen binnen die je lichaam nodig heeft om kracht en energie uit te halen. Een auto moet immers voorzien zijn van de juiste brandstof om goed te kunnen functioneren. Zorg daarnaast voor de juiste beweging, vermijd roken en het gebruik van alcohol en vergeet daarbij niet om te investeren in een goed mentaal welzijn.
Jouw spermakwaliteit een boost geven? Let hier op
- Draag je telefoon het liefst zo min mogelijk in je broekzak;
- Werk achter een bureau of tafel op je laptop of computer. Vermijd het plaatsen ervan op je schoot;
- Draag ademende broeken die niet te strak zitten. ’s Nachts kan je prima zonder strakke boxershort slapen;
- Zorg regelmatig voor een zaadlozing. Ideaal is om de dag.
Wist je dat… jezelf regelmatig blootstellen aan zonlicht jouw testosteron – en daarmee je spermakwaliteit – een enorme boost kan geven?
Voorkom een overschot aan vrije radicalen
In onze maatschappij worden we steeds vaker blootgesteld aan schadelijke stoffen, waardoor de kans op meer vrije radicalen toeneemt. Om blootstelling hieraan te beperken, kan je het best zorgen voor schoon voedsel, schone lucht en duurzame producten en artikelen. Koop groente en fruit van veel bespoten soorten het liefst biologisch of was ze eerst voor consumptie. Vervang plastic voor glas of rvs, vermijd cosmetica met veel toegevoegde chemicaliën en zoek regelmatig de schone lucht op door de natuur in te gaan.
Heb jij ook een vraag over seksualiteit? Vul dan mijn contactformulier in of laat hieronder een reactie achter. Ik beantwoord hem dan zo spoedig mogelijk.
