Je ziet iemand en je krijgt het er meteen warm van. Of je vindt iemand niet per se knap of sexy, maar je wil wel de hele tijd heel dicht bij diegene in de buurt zijn. Weinig dingen zijn zo mysterieus als menselijke aantrekkingskracht. Je kunt je aangetrokken voelen tot iemand waarvan je dat nooit had gedacht. En de persoon die jou in vuur en vlam zet, laat een ander misschien weer totaal koud.
Er wordt vaak gezegd dat dit alles met feromonen te maken heeft: een soort chemische geurstofjes die ons op een onbewust niveau zouden doorgeven of een persoon voor ons genetisch gezien een goede match is of niet. Maar is dat ook echt zo? Draait het echt alleen om geur? Wat is dan het verschil tussen liefde en lust? En kunnen die twee dingen ook zonder elkaar bestaan?
Vormen van aantrekkingskracht
Kort gezegd zijn lust en liefde twee vormen van aantrekkingskracht die soms samengaan en overlappen, maar niet altijd. Zowel lust als liefde maken deel uit van de dynamiek van de menselijke aantrekkingskracht, waarvoor de oorsprong grotendeels ligt in ons brein.
De wetenschap achter liefde is complex en we weten nog lang niet alles, maar in grote lijnen zijn wetenschappers het erover eens dat je verschillende fases en vormen van aantrekkingskracht kunt onderscheiden: lust, verliefdheid en verbondenheid, ofwel gehechtheid. Soms volgen deze fases elkaar op, maar het kan ook heel goed voorkomen dat deze vormen van aantrekkingskracht door elkaar heen lopen, of helemaal op zichzelf bestaan.
We kunnen verschillende fases en vormen van aantrekkingskracht onderscheiden: lust, verliefdheid en verbondenheid.
Lust
Van de verschillende vormen van aantrekking, is lust is eigenlijk nog de simpelste van de drie. Lust komt voort uit het verlangen naar seksuele bevrediging. De basis voor lust ligt diep verankerd in onze biologische programmering en onze drive om ons voort te planten.
Evolutionair gezien is de functie van lust dat we via voortplanting onze genen doorgeven en onze soort blijft voortbestaan. Voor onszelf draait lust vooral om verlangen naar seksuele stimulatie en het najagen van een lekker gevoel. De belangrijkste hormonen die aan lust worden verbonden zijn testosteron en oestrogeen. Over het algemeen hebben mannen meer testosteron en vrouwen meer oestrogeen, maar beide zijn zowel in mannen en vrouwen aanwezig.
Verliefdheid
Verliefdheid gaat vaak gepaard met lust, maar is niet hetzelfde. Je kunt ook lust voor iemand voelen zonder verliefd te zijn. Bij verliefdheid gebeuren er in je hersenen een paar heel bijzondere dingen.
Ten eerste wordt het beloningscentrum in de hersenen actief. Dat is het deel van de hersenen waarin onder andere dopamine wordt aangemaakt, het feel good-stofje dat vrijkomt als we dingen doen die ons een lekker gevoel geven. Als we verliefd zijn, komen er grote hoeveelheden dopamine en andere geluksstofjes vrij zodra we bij onze geliefde in de buurt zijn of aan die persoon denken. Deze stofjes geven een euforisch, energiek en opgewonden gevoel. Ook hebben verliefde mensen vaak veel zin in seks (met elkaar).
Gehechtheid
In lange relaties gaat verliefdheid vaak langzaam over in verbondenheid, ofwel hechtheid. Het fysieke verlangen naar elkaar wordt vaak wat minder, maar de emotionele band wordt dieper. De belangrijkste hormonen die in dit proces een rol spelen zijn oxytocine en vasopressine. Beide hormonen die zorgen voor een gevoel van verbondenheid en hechting tussen mensen.
Het fysieke verlangen naar elkaar wordt vaak wat minder, maar de emotionele band wordt dieper.
Waar lust ervoor zorgt dat mensen in eerste instantie naar elkaar toe getrokken worden en verliefdheid zorgt dat ze zich aan elkaar verbinden, zorgt hechting ervoor dat mensen langere tijd samen blijven. Bijvoorbeeld om – eventueel – kinderen op te voeden, voor elkaar te zorgen, elkaar te beschermen en samen oud te worden.
Verschil tussen lust en liefde
Liefde en lust hebben dus zeker met elkaar te maken. Maar de mate waarin ze met elkaar samengaan, verschilt per situatie en van persoon tot persoon. Sommige mensen kunnen alleen lust voelen voor mensen voor wie ze ook romantische gevoelens hebben. Voor anderen hoeft dit niet. Bij sommige mensen blijft de lust ook in een langere relatie nog heel levendig, bij anderen neemt dit af.
Het belangrijkste verschil tussen lust en liefde is dat lust veelal om seksueel verlangen en fysieke aantrekkingskracht draait. Liefde is vaak diepgaander en draait ook om emotionele verbinding, connectie en betrokkenheid. Toch kan liefde en verliefdheid er wel voor zorgen dat je lust voor iemand gaat voelen, ook al was dat aanvankelijk niet het geval. En andersom: soms voel je aanvankelijk alleen lust, maar groeit dat later uit tot liefde.
Rol van feromonen
Maar wordt dit allemaal nou echt in gang gezet door geur? Dat liefde, lust en aantrekkingskracht uiteindelijk allemaal worden veroorzaakt door feromonen, is een populair verhaal. De theorie is dat wij mensen bepaalde chemische stofjes afscheiden die we niet bewust waarnemen, maar die ons onderbewuste wel oppikt.
Op basis van die stofjes zouden we op onderbewust niveau allemaal razendsnel een analyse maken: is deze persoon gezond? Is deze persoon genetisch een goede match met mij? Is dit een geschikte kandidaat om eventueel nageslacht mee te kunnen verwekken? En op basis van de uitkomst van die ‘split-second’-analyse zouden we ons wel of niet aangetrokken voelen tot die ander. We weten dat dit soort processen in het dierenrijk een rol spelen. En, zo luidt de theorie: mensen zijn uiteindelijk ook gewoon dieren, toch?
Nooit bewezen
Toch ligt het niet zo simpel. Het verhaal van de feromonen mag dan populair zijn, in de wetenschappelijke wereld zorgt het al jaren voor verhitte discussie. Kort samengevat: dat feromonen de menselijke aantrekkingskracht beïnvloeden, is nooit overtuigend wetenschappelijk bewezen. Toch betekent dat niet dat lichaamsgeur geen rol speelt. Het betekent alleen dat het niet per se iets met de aanwezigheid van feromonen te maken hoeft te hebben.
Er zijn verschillende onderzoeken die uitwijzen dat we wel degelijk signalen oppikken door middel van lichaamsgeur. Er is bijvoorbeeld een onderzoek geweest waaruit bleek dat mannen aan de lichaamsgeur van een vrouw kunnen ruiken of ze opgewonden is of niet. Ook schijnt vers mannenzweet een stofje te bevatten dat sommige vrouwen erg aantrekkelijk vinden.
Dat feromonen de menselijke aantrekkingskracht beïnvloeden, is nooit overtuigend wetenschappelijk bewezen. Toch speelt lichaamsgeur wel een belangrijke rol.
Complex samenspel
Geur kan dus zeker een rol spelen bij aantrekkingskracht, maar de suggestie dat we hier onze partner volledig op uitkiezen, is te kort door de bocht. Daarmee ga je namelijk voorbij aan alle andere aspecten die meespelen bij het vormen van een connectie.
Een sterke fysieke aantrekkingskracht kan zeker een rol spelen, maar veel mensen worden vaak ook verliefd op iemands innerlijke kwaliteiten. Humor. Intelligentie. Charme. Betrokkenheid. En ook gedeelde ervaringen, interesses en waarden spelen een rol. Op wie je valt, is de uitkomst van een complex samenspel van factoren.
Eerste indrukken zeggen niet alles
En in mijn ogen is dat juist het mooie en het mysterieuze van menselijke aantrekkingskracht. Het laat zich nooit helemaal vangen en verklaren en zeker niet voorspellen. Ga maar na: mensen kunnen verliefd worden op iemand die ze in eerste instantie niet sexy vonden. En mensen kunnen iemand sexy gaan vinden, omdat ze verliefd op die persoon zijn geworden. Ofwel, de aantrekkingskracht tussen mensen kan onmiddellijk zijn, maar ook gaandeweg groeien.
Als je elkaar beter leert kennen, kun je elkaar met andere ogen gaan bekijken. Eerste indrukken vertellen ons veel, maar zeggen niet alles. Wij mensen kunnen elkaar ook verrassen. Ik zeg: gelukkig maar.
Succes!
Hulp nodig?
Heb je vragen over liefde, seks en lust en weet je niet waar je daarmee terecht kan? Misschien kan een gesprek met een seksuoloog helpen. Aarzel vooral niet om contact op te nemen met mij of met één van mijn collega’s. We helpen je graag.
Liefs, Eveline Stallaart, seksuoloog en psycholoog
