Queer: het is een term die je de laastste tijd steeds vaker hoort. Ooit werd het vooral gebruikt als een spottende term, inmiddels wordt het woord breed omarmd als een neutrale en zelfs bekrachtigende term voor mensen die zich als queer identificeren. Toch weet nog lang niet iedereen precies wat het betekent. En ergens is dat ook niet zo gek, want het woord queer kan voor verschillende mensen verschillende betekenissen hebben.
Kort gezegd zou je queer kunnen zien als een parapluterm, waaronder mensen vallen die…
- zich qua seksuele oriëntatie niet thuis voelen binnen de dominante heteroseksuele norm
- zich qua genderidentiteit niet identificeren met de traditionele ideeën en sociale normen rondom mannelijkheid en vrouwelijkheid
- zich niet thuis voelen binnen de strikte tweedeling tussen mannen en vrouwen
Steeds meer bewustzijn
Lange tijd was het in onze samenleving zo dat de heteroseksuele norm en de keurslijven rondom mannelijkheid en vrouwelijkheid zo dwingend waren, dat veel mensen die zich hier niet in thuis voelden zich gedwongen voelden om een deel van hun identiteit en seksualiteit te verbergen.
Gelukkig komt er de laatste tijd steeds meer aandacht voor het feit dat er behalve mannelijk en vrouwelijk nog veel meer genderidentiteiten te onderscheiden zijn en dat er tal van verschillende manieren zijn waarop mensen hun seksualiteit en genderidentiteit beleven. Dat is niet nieuw, die diversiteit onder mensen is er altijd al geweest. Wel is het zo dat hier pas recent een bredere bewustwording over op gang is gekomen. En: dat we hier als samenleving nog veel over bij te leren hebben.
Behalve mannelijk en vrouwelijk zijn er nog veel meer genderidentiteiten te onderscheiden en zijn er tal van verschillende manieren waarop mensen hun seksualiteit en genderidentiteit beleven.
Heteroseksualiteit nog steeds de norm
Dat mensen zich steeds bewuster worden van het brede spectrum waarop seksualiteit en gender door verschillende mensen beleefd kunnen worden, is een positieve ontwikkeling. Toch wordt hetero zijn of je typisch man of typisch vrouw voelen in veel delen van de samenleving nog altijd als de vanzelfsprekende norm gepresenteerd. Daardoor kan het voor sommige mensen die zich als queer identificeren nog altijd voelen alsof ze ‘anders’ zijn, nergens bijhoren of afwijken van wat ‘normaal’ is.
Ook komt het helaas nog altijd voor dat queer mensen pesterijen, discriminatie, uitsluiting, intimidatie of zelfs geweld ervaren, vanwege hun seksuele orientatie of genderidentiteit. Hierdoor lopen queer mensen in de beleving van hun seksualiteit soms tegen andere dingen aan dan mensen die binnen de ‘traditionele’ normen vallen.
Je ‘anders’ voelen kan eenzaam zijn
Voor de duidelijkheid: lang niet iedereen die queer is, worstelt ermee of ervaart het zelfs maar als factor in hun leven die het benoemen waard is. Maar er zijn ook queer mensen die opgroeien, wonen of werken in een omgeving waarbinnen iedereen heteroseksueel of cisgender is (of lijkt). Of: in een omgeving waarbinnen queer zijn niet wordt begrepen of geaccepteerd. Dan kan het een stuk lastiger zijn om jezelf te zijn. En dan is het niet vreemd om soms een gevoel van eenzaamheid of isolatie te ervaren.
Als je geen mensen om je heen hebt die jouw realiteit herkennen, kun je ten onrechte het gevoel krijgen dat je de enige bent. En als er in jouw omgeving negatief, afwijzend of bedreigend op jouw queer zijn wordt gereageerd, dan kan dat leiden tot gevoelens van angst, onveiligheid, somberheid en zelftwijfel.
Zoek steun bij gelijkgestemden
Jouw ervaring en beleving met anderen kunnen delen is dan ook van grote waarde. Wanneer je kunt praten met mensen die zich herkennen in wat je meemaakt en hoe jij de wereld beleeft, zul je merken dat je in jouw ervaringen niet alleen bent. Je geborgen en gesteund weten door een gemeenschap van mensen in wie je je kunt herkennen, kan gevoelens van eenzaamheid tegengaan. Ook kan het je gevoel van eigenwaarde en verbondenheid versterken.
Natuurlijk is ieder mens en ieder leven uniek. Niet iedereen die queer is, heeft dezelfde ervaringen en gevoelens. Dus niet iedereen die zich als queer identificeert, zal zich automatisch in alle ervaringen van andere queer mensen herkennen. Maar als je in het dagelijks leven vaak het gevoel krijgt ‘anders’ te zijn, dan kan het een hele opluchting zijn om te weten dat er anderen zijn die – geheel op hun eigen manier – ook afwijken van de dominante norm. En dat zij daar ook – geheel op hun eigen manier – hun weg in hebben moeten vinden.
Waar kan ik terecht?
Ben je queer (of twijfel je of je queer bent) en loop je tegen dingen aan die je moeilijk met mensen in jouw omgeving kunt bespreken? Dan zijn er verschillende plekken en gemeenschappen waar je aanspraak, hulp en steun kunt vinden. Zo zijn er in veel steden LGBTQA+-centra waar queer mensen elkaar kunnen ontmoeten en waar zij toegang kunnen krijgen tot diverse diensten, zoals coaching en juridische hulp. Ook zijn er tal van online communities te vinden (bijvoorbeeld op sociale media, forums of specifieke websites) waar je vragen kunt stellen, ervaringen kunt delen of in contact kunt komen met gelijkgestemden.
Zo is er bijvoorbeeld de website Switchboard, onderdeel van het COC, een online platform waarop iedereen laagdrempelig en veilig informatie, steun of een luisterend oor kan vinden. Heb je een specifiek probleem waar je graag met een professional over zou willen praten? Weet dan dat er hulpverleners zijn die gespecialiseerd zijn in de ervaring van queer personen. Zo kun je bijvoorbeeld op Switchboard een lijst met ‘roze hulpverleners’ vinden. Zo kun je een praktijk of professional zoeken bij wie je je prettig voelt en die bij je past.
Mijn advies is vooral: als je zorgen of twijfels hebt, blijf er vooral niet te lang alleen mee rondlopen. Als seksuoloog weet ik namelijk uit ervaring: je ervaring met een ander delen, lucht eigenlijk altijd op. Wat je genderidentiteit of seksuele oriëntatie ook is. Je gehoord voelen werkt namelijk altijd helend. Dat hebben wij mensen allemaal met elkaar gemeen.
Succes!
Heb je een specifiek probleem waar je graag met een professional over zou willen praten? Weet dan dat er hulpverleners zijn die gespecialiseerd zijn in de ervaring van queer personen.
Hulp nodig?
Loop je ergens tegenaan rondom jouw seksualiteit en weet je niet met wie je erover kan praten? Misschien kan een gesprek met een seksuoloog helpen. Aarzel vooral niet om contact op te nemen met mij of met één van mijn collega’s. We helpen je graag.
Liefs, Eveline Stallaart, seksuoloog en psycholoog
